Historische automobielen kunnen we op verschillende plaatsen terugvinden: in musea of privé-collecties, tijdens een concour’s d’élégance, op circuit’s en ook op veilingen van grote spelers zoals Bonhams, Gooding, Artcurial en RM Sotheby’s.
Begin Februari is Parijs traditioneel het wereldcentrum voor alles wat met klassieke auto’s heeft te maken. Door de beurs Rétromobile vinden ook verschillende veilinghuizen de weg naar Parijs. Jammer genoeg was de beurs, door de nog altijd heersende pandemie, 6 weken uitgesteld. Maar veilinghuizen Bonhams en RM Sotheby’s organiseerden toch hun prestigieuze veilingen. Deze zetten dan meteen ook de tendens voor het komende jaar.
In het kader van het Grand Palais Ephémère, een tijdelijke tentoonstellingslocatie als vervanging van het Grand Palais dat in restauratie is, vond de Bonhams veiling op 3 februari plaats. In deze veiling trok lot 228 onze aandacht: een Shadow DN9-2B Samson Shag van Jan Lammers van 1979.
Het Shadow Formule 1 team van Don Nicols verliest eind 78 zijn sponsor Villiger Kiel, een producent van sigaren. Het vinden van een nieuwe geldschieter verloopt moeilijk en een tweede optie is dan het vinden van piloten die zelf de nodige fondsen aanbrengen. Er zijn altijd wel piloten die een stuur willen kopen.
35 jaar voor Max Verstappen is, eind 1978, Jan of Jantje Lammers op zoek naar een Formule 1 zitje. Hij is net de nieuwe Formule 3 kampioen geworden en in die periode opende dit meestal de deur naar de Formule 1. Lammers tekent, in september, een contract bij Shadow tijdens de Italiaanse Grand Prix. Eén probleempje: hij beschikt niet over het gevraagde budget. Bij de Nederlandse banken vindt hij geen liefhebbers die Formule 1 gezind zijn en het is zijn mentor Rob Slotemaker, van de Zandvoortse slipschool, die het voorschot voor zijn rekening neemt. Lammers was op 13 jarige leeftijd begonnen als hulpje op de slipschool maar al snel ontpopte hij zich tot een prima instructeur en autopiloot. Bij zijn eerste wedstrijden met een Simca 1000 kon hij met moeite boven het stuur uitkijken. De Nederlandse krant “De Telegraaf” brengt het nieuws op zijn voorpagina. In het hoge noorden van Nederland leest men ook de krant en er komt een exemplaar terecht bij Niemeyer Tobaco in Groningen. Grote baas Herman Voogd heeft wel interesse en doet navraag over de kostprijs. Hij kent Jantje Lammers nog van op de slipschool waar de jonge snaak hem al de kneepjes over de perfecte wagenbeheersing had bijgebracht. Een akkoord wordt bereikt en hun merk Samson Shag, een fijngesneden tabak, zal het uithangbord worden op de Shadow Formule 1.
In de jaren 70 startte het Formule 1 wereldkampioenschap traditioneel met een Zuid Amerikaanse tournée. Argentinië is de plaats voor de eerste wedstrijd van het kampioenschap en zo debuteert Lammers in de vrij bescheiden Shadow op 21 januari 1979 in Buenos Aires. Na 43 ronden breekt een aandrijfas met de opgave als gevolg. In de volgende wedstrijd, in het Braziliaanse Sao Paulo eindigt Jan op de veertiende plaats. De derde wedstrijd van het seizoen, begin maart, vindt plaats in het Zuid-Afrikaanse Kyalami. Lang duurt deze niet want Lammers moet, na een ongeval, opgeven in de derde ronde. De oostkust van Amerika is, op het circuit van Long Beach, de vierde locatie van het kampioenschap. Op dit stratencircuit kan Lammers het snelheidsgebrek van zijn Shadow compenseren met zijn stuurmanskunst en kwalificeert hij zich op de veertiende plaats voor toppiloten zoals Regazzoni, Fittipaldi, Watson, Pironi en Tambay. Mooie prestatie. In de wedstrijd moet hij de strijd, opnieuw na een ongeval, staken.
Vanaf het Europese luik van het kampioenschap zal de Shadow een gedaanteverwisseling onderdaan. Iedereen zal hem gezien hebben en dit zowel op als naast het circuit. Niemeyer Tobaco wilde wel wat extra aandacht en had de Shadow laten paintbrushen met een gigantische leeuwenhoofd op de cockpit. De DN9 werd hierdoor de meest spectaculaire auto van het startveld. Dit was zeker zo in 1979 maar ook in de latere jaren kunnen we aan geen Formule 1 wagen denken die er zo uniek uitzag. En dat is natuurlijk, naast mooie resultaten, voor een deel ook de bedoeling van een sponsor. En de leeuw doet zijn werk prima. Lammers kwalificeert zich op de laatste startplaats en zijn leeuw jaagt het complete veld voor zich uit!
De Shadow DN9 is een doorontwikkeling van de auto van het vorige seizoen en helemaal niet meer competitief. Het team zelf is ook niet meer wat het ooit was en de goeie resultaten blijven uit. Enkele wedstrijden geraken ze zelfs niet gekwalificeerd om te mogen starten. In zijn thuiswedstrijd op Zandvoort moet Lammers ook de strijd staken. Zijn versnellingsbak breekt vlak voor de tribunes. Zijn beste resultaat is een negende plaats in de Grote Prijs van Canada.
Bij Niemeyer Tobaco is er ondertussen een nieuwe grote baas. Die loopt niet echt warm voor een vervolg van het Formule 1 avontuur. Lammers moet op zoek naar een nieuwe sponsor maar dat verloopt moeilijk. Hij komt bij het Duitse ATS terecht dat hem voor enkele wedstrijden een wagen ter beschikking stelt. In de eerste drie wedstrijden kan Jan zich niet kwalificeren maar hij zet opnieuw op het stratencircuit van Long Beach een knalprestatie neer: hij plaatst de niet echt competitieve ATS op plaats 4 van de startopstelling. Jammer genoeg gaat de ATS honderd meter na de start al stuk. Een aandrijfas breekt met een opgave al gevolg. Lammers moet nadien plaats maken voor een betalende rijder en komt nog in andere kleine teams terecht zoals Ensign en Theodore.
Hij is het echter beu om met slechte auto’s te rijden en oriënteert zich naar de sportwagenwereld. Eerst met een BMW M1 in de Procar Serie en later in het nieuwe Groep C wereldkampioenschap. Hij vindt een stuur in de Canon Porsche 956 van Richard Loyd waar hij samen met Jonathan Palmer voor meerde podiumplaatsen zorgt. In 1984 winnen ze zelfs de wedstrijd op Brands Hatch en dit tegen toch wel zware concurrentie van de andere Porsche teams. Hierdoor wordt hij opgemerkt door Tom Walkinshaw die een Jaguar groep C programma wil opstarten. Tom zoek enkel toppiloten voor zijn strijd tegen Porsche en Lammers wordt door Walkinshaw uitgekozen. Die TWR Jaguars kent u ongetwijfeld al van onze vorige berichtgevingen.
Hij neemt zowel deel aan het wereldkampioenschap met de Silk Cut wagens als aan het Amerikaanse Imsa waar de Jaguar in Castrol kleuren aantreedt. Lammers haalt hier zijn grootste overwinningen. In 1988 wint hij zowel de 24 uren van Le Mans als de 24 uren van Daytona. Twee jaar later wint hij opnieuw Daytona. Hij zal daarna ook, als fabriekspiloot, nog voor Toyota en Nissan rijden. In 2001 zet hij zijn eigen team op en zal onder de benaming “Racing for Holland”, met een Dome Judd in de sportcarkampioenschap en Le Mans starten. Hij zal als piloot 21 keer deelnemen aan de 24 uren van Le Mans. De laatste keer in 2018 in een Jumbo Dallara met Frits Van Eerd en Giedo Van der Garde.
Na zijn race loopbaan wordt Jan Lammers de directeur van het circuit van Zandvoort. In die hoedanigheid lag hij ook mee aan het opnieuw binnenhalen van de Formule 1 naar het duinencircuit.
En hij is ook altijd aanwezig tijdens de prachtige organisatie van hun Historic Grand Prix Zandvoort. Jan krijgt er altijd wel één of andere prachtmachine ter beschikking om rondjes mee te draaien. Zo zagen we hem al voorbij komen in de Brabham BMW BT52 turbo van Nelson Piquet, een Gulf Porsche 917 of de winnende Le Mans BMW V12 LMR. 600 PK, 700 of 800? Geen probleem voor Jan om er mee rond te toeren, zelfs niet in héél natte omstandigheden.
Enkele jaren geleden zagen we Jan ook herenigd met zijn Ralt RT 1, de Formule 3 auto waarmee hij in 1978 Europees kampioen werd. Hij reed er mee in de straatparade door Zandvoort op zaterdagavond tijdens het weekend van de Historic Grand Prix.
Het Shadow Formule 1 team begint het seizoen van 1980 nog maar moet na zeven wedstrijden de handdoek werpen. De geldlade is leeg en Nicols heeft geen andere optie. De Shadow DN 9-2B behoort zeker niet tot de reeks van de mooiste Formule 1 auto’s maar zijn leeuwenhoofd zijn vele F1 fans nog niet vergeten. Het is misschien wel de meest tot de verbeelding sprekende decoratie van een Formule 1 auto. Jantje Lammers en zijn Shadow van 1979 blijven zo voor eeuwig in het collectieve geheugen van de autosport en dit in een team dat op sterven na dood was. En dit dankzij de prachtige leeuwenkop op de Shadow.
De nieuwe eigenaar betaalde 253.000 euro voor de Shadow. Hij koopt hiermee toch wel een unieke auto en wij hopen dat we hem snel zullen terugzien in de historische Formule 1 wedstrijden.
Artikel: Joris de Cock
Foto’s: Joris de Cock & Bonhams