Op tal van uurwerken vinden we op de ring (bezel) of de wijzerplaat één of andere schaal terug.  Voor de meeste onder ons heeft dit enkel een esthetische waarde maar waar dient deze schaal nu eigenlijk voor ?

Ontdek in dit blog artikel hoe dit deze schaal jou nuttige informatie kan opleveren.

Tachymeter

De tachymeter schaal is de meest voorkomende schaal die wordt gebruikt bij een chronograaf en gaat gepaard met auto’s, racen en het meten van snelheid.  Ondanks dat je dit in de praktijk niet of nauwelijks gebruikt geeft het een bepaalde uitstraling aan een uurwerk.

Hoe werkt deze schaal nu eigenlijk ?

Deze schaal meet een waarde die in minder dan 1 minuut wordt gemeten.

Als je met een auto exact 1 kilometer aflegt en je start de chrono op het moment dat je vertrekt en je stopt de chrono op het moment dat je de kilometer hebt afgelegd dan wordt op de tachymeter schaal de snelheid weergegeven waarmee je  deze kilometer hebt afgelegd.

Dus als je deze kilometer in 30 seconden aflegt komt dit overeen met op de tachymeter de waarde 120 en dus 120 km/u.

Bij sommige uurwerken wordt deze schaal aangebracht in de ring (bezel) terwijl andere deze mee verwerken in de wijzerplaat.

Telemeter

De telemeter-schaal is veel zeldzamer terug te vinden op een uurwerk maar in de praktijk is deze meer bruikbaar dan een tachymeter. 

Wat doet deze schaal dan precies ?

De telemeter zorgt ervoor dat je de afstand kan bepalen tot een bepaalde gebeurtenis of verschijnsel dat zowel zichtbaar en hoorbaar is.

Wat hier direct als bruikbaar voorval naar boven komt is het voorspellen van de afstand van een onweer.  Als je een bliksemflits ziet start je de chronograaf.  Op het moment als je de donder hoort stop je de chronograaf.  De waarde die wordt weergegeven op de telemeter-schaal is de afstand die de storm van jouw is verwijderd in km of mijl afhankelijk van de schaal op het uurwerk.

Telemetrische horloges werden in het verleden door het leger ook gebruikt om de positie van vijandelijke artillerie te bepalen.

In het echte leven gebruiken verschillende “Tornado Hunters” dit soort horloges op hun jacht naar de perfecte storm.

Klik hier voor een video over de Ball Stormchaser Pro

Pulsometer – Ademhalingsmeter

De pulsometer is tevens een schaal die zeldzaam is op een uurwerk en vooral populair is of was bij artsen omdat deze voor hen een praktische toepassing had.  Deze schaal laat namelijk toe om gemakkelijk te tellen hoeveel hartslagen er worden geregistreerd per minuut.

De Engelse arts Sir John Floyer (1649-1734) introduceerde als eerste de praktijk van het meten van de polsslag en vroeg klokkenmaker Samuel Watson een horloge aan te passen voor dit precieze doel, zo’n 300 jaar voordat smartphones en horloges al onze functies begonnen te controleren. Het duurde echter tot het begin van de 20e eeuw voordat het horloge van de Pulsometer (soms ook Pulsograph genoemd) algemeen gebruikt werd door de medische wereld om de hartslag van een patiënt te meten.

Hoe gebruik je deze pulsometer ?

Je start de chronograaf en je begint  met het meten van de polsslag. Na dertig hartslagen stop je de chrono of lees je de schaal af. Als 30 hartslagen 22 seconden duren, is de polsslag bvb 80 slagen per minuut.

Naast de pulsometer schaal vinden we bij dit type uurwerk in sommige gevallen ook een ademhalingsschaal (asthmometer). Deze schaal is meestal gekalibreerd op 5 ademhalingen. Je start dus de chrono bij de eerste ademhaling en na de 5de stop je de chrono terug. De schaal geeft dan het aantal ademhalingen per minuut aan.

Optelschaal of duikschaal

Het doel van een duikschaal op de bezel van een uurwerk is om de tijd die is verstreken onder water bij te houden. Een echte duikschaal is volgens de ISO 6425 standaard slechts draaibaar in 1 richting en bevat een schaalverdeling van 60 minuten met een markering om de 5 minuten.  Deze markeringen zijn meestal uitgerust in superluminova zodat deze onder water in mindere lichtomstandigheden ook makkelijk afleesbaar zijn.  De start markering is meestal in de vorm van een driehoek of een ruit.

Een van de ISO 6425-normen voor een duikershorloge is dat het uurwerk moet uitgerust zijn met een uni-directioneel draaiende ring (bezel) met een schaalverdeling die 60 minuten aangeeft en markeringen om de 5 minuten, alsmede een voorkeuze markering (meestal in de vorm van een lichtgevende driehoek of ruit) om een specifieke minuutwaarde aan te geven. 

De oorzaak van de  keuze voor deze simpele draaiende ring in plaats van een chronograaf moeten we zoeken in het feit dat de drukknoppen van een chronograaf de waterbestendigheid van het uurwerk mogelijks in gevaar brengen.  

Enkele uurwerken die zicht tot de pioniers van de duikwereld mogen rekenen zijn de Rolex Submariner en de Blancpain’s Fifty Fathoms.

Aftelschaal

Het tegenovergestelde van de duikschaal is de aftelschaal.  Deze is net zoals de duikschaal voorzien van een schaalverdeling die 60 minuten aangeeft maar deze schaal begint bij 60 en telt dus af.

Deze ring op het uurwerk is meestal bidirectioneel en is niet direct geschikt als duikschaal.

Deze schaal vind zijn toepassing eerder bij militaire horloges waar men deze gebruikte als schaal na het lanceren van een bom of deze schaal wordt ook gebruikt bij regatta zeilraces.

Decimale schaal

De veel minder gangbare decimale schaal verdeelt een minuut in 100 delen zodat de tijd in decimalen kan worden omgerekend.

Deze schaal wordt vooral gebruikt voor wetenschappelijke- en industriële bepaling van tijd of kostprijzen.  Deze schaal wordt gebruikt in combinatie met een chronograaf om tijd te meten en ter vertalen in de decimale waarde.  

Tag Heuer en Omega zijn enkele fabrikanten die uurwerken hebben geproduceerd met een decimale schaal.

Rekenliniaal

Ze zeggen altijd “Save the best for last”, vandaar dat we het rekenliniaal, de meest uitdagende schaal, tot het laatste houden.  Deze schaal, die vooral bekend is van de legendarische Breitling Navitimer, bestaat in feite uit twee bij elkaar passende logaritmische schalen – één stationaire op de wijzerplaat en één op een roterende buitenring. Je kunt vermenigvuldigen en delen door de buitenste ring te draaien.

Je kan deze schaal gebruiken om allerlei navigatieberekeningen uit te voeren: luchtsnelheid, stijgsnelheid/tijd van klimmen of dalen, vliegtijd, afstand en brandstofverbruik, evenals conversies van afstandseenheden. 

Voor een volledige uitleg van het gebruik hiervan verwijzen we naar de instructiehandleiding van Breitling die hier alles over uitlegt. 

https://www.breitling.com/media/document/2/navitimer_b01_chronograph_43_46.pdf

De rekenliniaal is het meest te vinden op pilotenhorloges, het vliegbrevet krijg je helaas niet bij de aankoop van dit type horloge 😉