Spa-Francorchamps: een naam die klinkt als een klok! Bijna iedereen ( autoliefhebber of niet ) weet dat het een autocircuit is. Francorchamps is dan ook één van de meest mythische en mooiste die we op onze wereldbol kunnen vinden. Het staat naast de Nürburgring, Suzuka, Bathurst, Road America en Le Mans bij véél autoliefhebbers hoog in hun lijst van “mooiste circuit ter wereld”, bij de meeste zelfs op plaats 1. En wij hebben het ongelooflijk geluk dat het in ons Belgenland ligt.

Het circuit, met zijn beroemde bochten zoals Eau Rouge, La Source, Malmédy, Stavelot, Combes, Burnenville, Masta, Kemmel en Blanchimont, ziet het levenslicht in 1921. Van de wereldberoemde Raidillon is er dan nog geen sprake, die zal pas in 1939 haar intrede doen. Een toenmalig rondje Francorchamps is in deze beginperiode 15,120 km. Later zal dit ingekort worden naar 14,981 km.

Het idee van een circuit tussen de dorpjes van Francorchamps, Stavelot en Malmédy komt van Jules Thiers, baas van de krant “La Meusse” en Henri Langlois van Ophen, de toenmalige president van de Koninklijke Automobielclub van België of KACB of RACB voor de Franstalige landgenoten. Ze werken een circuit in de vorm van een driehoek uit. Ze gebruiken hiervoor de nog onverharde openbare wegen 32, 23 en 440.

De eerste geplande autowedstrijd kan, gezien er zich maar één deelnemer meldt, niet plaats vinden. En zo is een wedstrijd voor motoren met 23 starters op 12 augustus 1921 de allereerste op het circuit van Francorchamps ( toen nog zonder Spa ). Spa zal er pas véél later ( voor het prestige ) aan toegevoegd worden. Wel een beetje raar want het circuit doet het grondgebied van Spa niet aan. Het is Hubert Hassall die met een Norton 500, zijn naam, als eerste op het palmares van het circuit mag schrijven. Eén jaar later vindt de eerste wedstrijd voor auto’s plaats en in 1924 zal er voor de eerste keer een 24 uren wedstrijd georganiseerd worden. Vier jaar later begint men met het asfalteren van het volledige wegdek.

In 1950 komt het pas opgestarte Formule 1 wereldkampioenschap langs en is Juan Manuel Fangio de eerste winnaar van een Grote Prijs Formule 1 van België. Twintig jaar later vindt de laatste F1 wedstrijd plaats op het grote circuit. De piloten vinden dat het te snel en te gevaarlijk is en de organisatie van de Belgische Grote Prijs zal richting Nijvel en Zolder trekken.

Naast de Formule 1 zijn de “24 uren van Francorchamps” één van de paradepaardjes van het circuit. Vanaf 1964 zal deze wedstrijd betwist worden door tourismewagens. Het is één van de hoogtepunten van het jaar. Naast de wedstrijd, met overvolle tribunes, is er altijd een heuse kermis aanwezig. Later zal er ook aan muziekfestival aan toegevoegd worden. In 1985 komt zelfs ene Jermaine Jackson er een “playback” concert geven. Het zijn vooral Ford en BMW die jarenlang zullen strijden voor de overwinning.

Een derde troef zijn de vanaf 1966 georganiseerde 1000 km van Francorchamps. Deze wedstrijd voor sport-prototypes zoals de Ford GT40, Porsche 917, Ferrari 512, Matra Simca 670 en later de Porsche 956 zorgt voor legendarische en héél snelle momenten. In 1973 rijdt Henri Pescarolo met zijn Matra rond tegen een gemiddelde snelheid van 262,461 km per uur!!!! Onze Jacky Ickx is vijf keer eindoverwinnaar van deze 1000 km tussen 1967 en 1984. De eerste met een Mirage M1 en de laatste met een Porsche 956. Maar deze hallucinante snelheden zullen ook de ondergang betekenen van het “oude en lange” circuit. Het aantal dodelijke ongevallen blijft aanhouden en in 1978 is er de laatste wedstrijd.

Vanaf 1979 is er een nieuwe en kortere versie van 6,947 km. In Combes gaat men vanaf nu rechtsaf voor het “nieuwe gedeelte” dat terug uitkomt op, het oude, net voor de bocht van Blanchimont. De realisatie, die door een ingenieur van het Ministerie van Openbare werken werd uitgevoerd, is héél geslaagd. Vele piloten zijn laaiend enthousiast: Francorchamps blijft een uitdaging. Het maak een natuurlijke scheiding tussen de “jongens” en de “mannen”. De veiligheid is merkelijk beter maar met zijn hoge snelheidsbochten zoals de Raidillon en Blanchimont schuilt het gevaar altijd om de hoek. Autosport blijft altijd gevaarlijk en zeker op hogesnelheidscircuits. Er zullen nog dodelijke ongevallen gebeuren en de veiligheid zal hierdoor ook continu evolueren en verbeteren. In 1983 maakt de Formule 1 opnieuw zijn opwachting en zal er op twee uitzonderingen na ( Zolder 1984 en wegens geen toelating voor sigarettenreclame in 2003 ) elk jaar terugkomen. Voor de Formule 1 teams wordt een volledige nieuwe pitlane opgetrokken net voor La Source.

Voor de motorfietsen is het toch te gevaarlijk en de Internationale Motorfederatie schrapt vanaf 1991 alle wedstrijden. Dertig jaar later zal er in de zomer van 2021, na de nodige aanpassingswerken ( vooral veiligheid ) terug een 6 uren wedstrijd voor motoren georganiseerd worden. Volgende jaren zullen ook de 24 uren van Luik en de Grote Prijs van België opnieuw hun opwachting maken.

Tot 2003 is de omloop nog altijd voor een stuk openbare weg. Later is er in de zomermaanden eerst een verkeersverbod en kort daarna zal deze regel ook in de wintermaanden gelden.  Francorchamps is vanaf dan een permanente omloop. Hierdoor volgen er ook nieuwe investeringen zoals nieuwe F1 pitlane en gebouwen die voldoen aan al de hoogste eisen van de FIA. Hierdoor wordt het één van de best uitgeruste autocircuit’s ter wereld. De oude pitlane blijft ook bestaan waardoor het authentieke karakter behouden blijft.

Francorchamps is een zéér geliefd circuit. Alle de grote nationale en zelfs internationale reeksen komen één keer per jaar langs. Ook in de weekdagen is de baan alle dagen verhuurd voor testsessie’s  of circuitdagen. Ferrari, Mclaren, BMW M, Mercedes AMG….. allen zijn ze klant bij Francorchamps om hun producten voor te stellen aan hun potentiële klanten. Ook bedrijven die circuitdopen organiseren komen wekelijks voorbij. Autoliefhebbers zakken ook van ver af om er te kunnen rondrijden. Sommigen laten er zelfs hun eigen auto of zelfs racewagen transporteren vanuit een ander werelddeel.

Het circuit heeft ook nog grootse toekomstplannen met de bouw van nieuwe tribunes aan de overkant van de oude of “24 uren” pitlane en een volledig nieuwe constructie van tribunes met daarbij horende loges in de mooiste bocht van het circuit: de Raidillon.

We hebben de voorbije 50 jaar vele uren versleten op het circuit en of de nu de 24 uren, de 1000 km of kleinere nationale wedstrijden waren, we konden er toch telkens met volle teugen van genieten. En we hebben er werkelijk van alles meegemaakt: het kunnen er subtropische temperaturen zijn en een kwartier later komt de regen met bakken uit de lucht!  Een wedstrijd met sneeuw en drie graden buitentemperatuur in de maand mei: echt waar! En we mogen ook de mistbanken niet vergeten die regelmatig over de Ardense bossen kunnen hangen. Dit alles draagt bij aan de unieke en toch speciale sfeer die er heerst in dat stukje Belgische Ardennen.

Een eeuweling verdient uiteraard het nodige respect. Jammer genoeg werden de eerste geplande verjaardagactiviteiten uitgesteld door de overstromingen in de Ardennen van juli laatsleden. Wat wel al doorgang zal vinden is een unieke verjaardagexpo: 100 jaar circuit van Spa -Francorchamps in het Autoworld museum te Brussel. De drie voornaamste wedstrijden van het circuit ( GP F1,  24 uren en 1000 km ) zullen er aan bod komen met wagens die ooit hebben deelgenomen. De zone “Sport en competitie” op de eerste verdieping zal omgedoopt worden tot een heuse paddock. De expo start op 3 september en loopt tot 28 november. Dus allen daarheen!! Meer info kan u vinden via deze link op de site van het museum zelf: www.autoworld.be

Verslag: Joris de Cock
Foto’s: Joris de Cock & Patrick Verheeken